οδηγιεσ, Διευκρινισεις & απαντησεις σε ερωτηματα για τις ειδικες θεματικες δραστηριοτητες των επαλ
Χώρος για παροχή οδηγιών σε θέματα που επιδέχονται ερμηνείας ή δεν έχουν εξηγηθεί με σαφήνεια.
Όποιος επιθυμεί, μπορεί να υποβάλλει τις δικές του ερωτήσεις, επώνυμα ή ανώνυμα, ΕΔΩ
Οδηγίες θα συγγράφονται και σύμφωνα με τις επιθυμίες εκπαιδευτικών που υποβάλλονται στο blog "ΑΠΟΨΕΙΣ" της ιστοσελίδας.
ΟΙ ΕΘΔ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΛΕΟΝ ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΤΩΝ ΔΙΔΑΣΚΟΜΕΝΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
Όποιος επιθυμεί, μπορεί να υποβάλλει τις δικές του ερωτήσεις, επώνυμα ή ανώνυμα, ΕΔΩ
Οδηγίες θα συγγράφονται και σύμφωνα με τις επιθυμίες εκπαιδευτικών που υποβάλλονται στο blog "ΑΠΟΨΕΙΣ" της ιστοσελίδας.
ΟΙ ΕΘΔ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΛΕΟΝ ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΤΩΝ ΔΙΔΑΣΚΟΜΕΝΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
οργανωση ειδικων ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ
1. Τι διαφορά έχει η ΕΘΔ με την Ερευνητική Εργασία;
Η μεγαλύτερη διαφορά αφορά στον προσανατολισμό του θέματος. Στις ΕΘΔ ο σκοπός είναι η εμπλοκή του μαθητή με κάτι που θα σχετίζεται με τον επαγγελματικό τομέα τον οποίο ακολουθεί έτσι ώστε να αποκτήσει γνώσεις/ικανότητες/δεξιότητες που θα του είναι χρήσιμες στο επάγγελμα που θα ακολουθήσει.
Η μεγαλύτερη διαφορά αφορά στον προσανατολισμό του θέματος. Στις ΕΘΔ ο σκοπός είναι η εμπλοκή του μαθητή με κάτι που θα σχετίζεται με τον επαγγελματικό τομέα τον οποίο ακολουθεί έτσι ώστε να αποκτήσει γνώσεις/ικανότητες/δεξιότητες που θα του είναι χρήσιμες στο επάγγελμα που θα ακολουθήσει.
2. Πόσοι και ποιοι εκπαιδευτικοί εμπλέκονται σε κάθε Ερευνητική Εργασία;
Μέχρι νεωτέρας, ισχύει η εγκύκλιος 79980/Γ2 12-07-2012 που καθορίζει τη συνδιδασκαλία από δύο εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων. Με το ΦΕΚ 3129 26-11-2012 επιτρέπεται και η εμπλοκή εκπαιδευτικών γενικής παιδείας σε β ανάθεση. Συνοπτικά, αν το τμήμα είναι ομοιογενές, πχ τμήμα ηλεκτρονικών, θα πρέπει τουλάχιστον ο ένας εκπαιδευτικός να είναι ηλεκτρονικός. Αν το τμήμα είναι μικτό πχ τμήμα ηλεκτρονικών-οικονομολόγων, θα πρέπει ο ένας εκπαιδευτικός να είναι ηλεκτρονικός και ο άλλος οικονομολόγος.
Μέχρι νεωτέρας, ισχύει η εγκύκλιος 79980/Γ2 12-07-2012 που καθορίζει τη συνδιδασκαλία από δύο εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων. Με το ΦΕΚ 3129 26-11-2012 επιτρέπεται και η εμπλοκή εκπαιδευτικών γενικής παιδείας σε β ανάθεση. Συνοπτικά, αν το τμήμα είναι ομοιογενές, πχ τμήμα ηλεκτρονικών, θα πρέπει τουλάχιστον ο ένας εκπαιδευτικός να είναι ηλεκτρονικός. Αν το τμήμα είναι μικτό πχ τμήμα ηλεκτρονικών-οικονομολόγων, θα πρέπει ο ένας εκπαιδευτικός να είναι ηλεκτρονικός και ο άλλος οικονομολόγος.
3. Ποιοι μαθητές παρακολουθούν το μάθημα;
Η ΕΘΔ είναι μάθημα επιλογής. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουν υποχρέωση να το παρακολουθήσουν οι μαθητές που δεν παρακολουθούν τα μαθήματα γενικής παιδείας.
Η ΕΘΔ είναι μάθημα επιλογής. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουν υποχρέωση να το παρακολουθήσουν οι μαθητές που δεν παρακολουθούν τα μαθήματα γενικής παιδείας.
4. Τι άλλες ιδιαιτερότητες έχει το μάθημα;
Ισχύουν όσα αναφέρονται στην εγκύκλιο 79980/Γ2 12-07-2012. Η ΕΘΔ είναι μάθημα που γίνεται σύμφωνα με τη μέθοδο project, γίνεται με ομάδες μαθητών σε τμήματα άνω των 12 ατόμων, έχει ετήσια διάρκεια, αντικειμενική αξιολόγηση, μπορεί να ακολουθεί το πρότυπο των Ερευνητικών Εργασιών, χωρίς όμως αυτό να είναι απαραίτητο, καθώς υπάρχουν και άλλες προσεγγίσεις. Ο εργαστηριακός χαρακτήρας του μαθήματος είναι επιθυμητός. Τα θέματα απαιτούν υποχρεωτικά την έγκριση του Σχολικού Συμβούλου Ειδικότητας, αν δηλαδή το τμήμα είναι οικονομολόγων, απαιτείται η έγκριση του Σχολικού Συμβούλου ΠΕ9 που έχει σαν περιοχή ευθύνης το νομό ή την περιφέρεια που βρίσκεται το σχολείο.
Ισχύουν όσα αναφέρονται στην εγκύκλιο 79980/Γ2 12-07-2012. Η ΕΘΔ είναι μάθημα που γίνεται σύμφωνα με τη μέθοδο project, γίνεται με ομάδες μαθητών σε τμήματα άνω των 12 ατόμων, έχει ετήσια διάρκεια, αντικειμενική αξιολόγηση, μπορεί να ακολουθεί το πρότυπο των Ερευνητικών Εργασιών, χωρίς όμως αυτό να είναι απαραίτητο, καθώς υπάρχουν και άλλες προσεγγίσεις. Ο εργαστηριακός χαρακτήρας του μαθήματος είναι επιθυμητός. Τα θέματα απαιτούν υποχρεωτικά την έγκριση του Σχολικού Συμβούλου Ειδικότητας, αν δηλαδή το τμήμα είναι οικονομολόγων, απαιτείται η έγκριση του Σχολικού Συμβούλου ΠΕ9 που έχει σαν περιοχή ευθύνης το νομό ή την περιφέρεια που βρίσκεται το σχολείο.
υλοποιηση εΙΔΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ
1. Τι πρέπει να κάνει ο εκπαιδευτικός πριν την πρώτη συνάντηση με τους μαθητές;
Προτείνω, μετά την έγκριση του Συλλόγου και την ανάληψη του θέματος από τον εκπαιδευτικό και πριν την πρώτη συνάντηση με τους μαθητές, ο εκπαιδευτικός να κάνει ένα γενικό αλλά και ευέλικτο στρατηγικό σχεδιασμό που να αφορά κυρίως στο μέγεθος και τους γενικούς στόχους της Ερευνητικής Εργασίας στο διαθέσιμο διδακτικό χρόνο.
Ένας απαράβατος κανόνας είναι ότι η προσπάθεια του εκπαιδευτικού πρέπει να αφορά, στο πλαίσιο των Ερευνητικών Εργασιών και όχι στο περιεχόμενο, το οποίο πρέπει να είναι απλό και μικρό.
Οι Ερευνητικές Εργασίες πρέπει να πραγματοποιούνται σε όλα τους τα στάδια σύμφωνα με τα περιγραφόμενα στον Οδηγό των Ερευνητικών Εργασιών. Η προσπάθεια πρέπει να εστιάζεται στο να γίνει κάτι μεθοδολογικά σωστό, χωρίς ελλείψεις, και όχι στην έκταση του θέματος προσθέτοντας πολλά ερευνητικά ερωτήματα.
Προτείνω, μετά την έγκριση του Συλλόγου και την ανάληψη του θέματος από τον εκπαιδευτικό και πριν την πρώτη συνάντηση με τους μαθητές, ο εκπαιδευτικός να κάνει ένα γενικό αλλά και ευέλικτο στρατηγικό σχεδιασμό που να αφορά κυρίως στο μέγεθος και τους γενικούς στόχους της Ερευνητικής Εργασίας στο διαθέσιμο διδακτικό χρόνο.
Ένας απαράβατος κανόνας είναι ότι η προσπάθεια του εκπαιδευτικού πρέπει να αφορά, στο πλαίσιο των Ερευνητικών Εργασιών και όχι στο περιεχόμενο, το οποίο πρέπει να είναι απλό και μικρό.
Οι Ερευνητικές Εργασίες πρέπει να πραγματοποιούνται σε όλα τους τα στάδια σύμφωνα με τα περιγραφόμενα στον Οδηγό των Ερευνητικών Εργασιών. Η προσπάθεια πρέπει να εστιάζεται στο να γίνει κάτι μεθοδολογικά σωστό, χωρίς ελλείψεις, και όχι στην έκταση του θέματος προσθέτοντας πολλά ερευνητικά ερωτήματα.
2. Τι πρέπει να κάνει ο εκπαιδευτικός κατά τις πρώτες συναντήσεις με τους μαθητές;
Προτείνω, κατά τις πρώτες συναντήσεις με τους μαθητές, ο εκπαιδευτικός να κάνει απαραίτητα τρία πράγματα, να επαναδιαπραγματευτεί το θέμα με τους μαθητές, να εξηγήσει και συνδημιουργήσει με τους μαθητές τη μέθοδο και τα κριτήρια αξιολόγησης και να φροντίσει για τη δημιουργία των ομάδων των μαθητών.
Συνοπτικά:
Α) η επαναδιαπραγμάτευση του θέματος είναι σημαντική, προκειμένου να ενσωματωθούν οι απόψεις και προτάσεις των μαθητών, βασική προϋπόθεση της μεθόδου project. Σε αυτό το στάδιο μπαίνουν τα όρια και οι περιορισμοί προκειμένου το τελικό μέγεθος της Ερευνητικής Εργασίας να κρατηθεί μικρό και πραγματοποιήσιμο, από άποψη χρόνου, χώρων, πόρων και προαπαιτούμενων γνώσεων.
Β) τα κριτήρια αξιολόγησης συνδιαμορφώνονται από την αρχή με τους μαθητές, προσαρμόζοντας κατάλληλα τις γενικές ρουμπρίκες αξιολόγησης που περιέχονται στον οδηγό των Ερευνητικών Εργασιών. Με αυτό τον τρόπο ο μαθητής γίνεται συμμέτοχος και υπεύθυνος για τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνει, σύμφωνα με τις οποίες θα γίνει και η τελική του αξιολόγηση.
Γ) οι ομάδες των μαθητών πρέπει να καθορίζονται από την αρχή, έστω και αν δεν απαιτηθεί ομαδική εργασία στις πρώτες συναντήσεις. Ο τρόπος δημιουργίας τους είναι πολύ σημαντικός και ο τελικός σκοπός είναι να επιτευχθεί ισοδυναμία μεταξύ τους, ενώ ταυτόχρονα κάθε μία από αυτές να περιλαμβάνει μαθητές και υψηλότερων και λιγότερο υψηλών επιδόσεων. Επίσης θα πρέπει να ικανοποιούνται και άλλα κριτήρια που σχετίζονται με τις ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης εργασίας ή του σχολείου. Ο Οδηγός των Ερευνητικών Εργασιών υποδεικνύει τη διαμόρφωση των ομάδων με βάση τη σχολική επίδοση.
Επικουρικά, προτείνω μια δοκιμασμένη ευρύτερη μέθοδο, που είναι να συν-καθορίζονται κάποια κριτήρια από εκπαιδευτικό και μαθητές και στη συνέχεια οι μαθητές να επιλέγουν τις ομάδες τους, χωρίς όμως να παραβαίνουν τα κριτήρια που έχουν καθοριστεί (αν τεθούν σαν κριτήρια αποκλειστικά οι επιδόσεις, τότε η μέθοδος είναι αυτή που περιγράφει ο Οδηγός, βελτιωμένη μόνο ως προς τη δυνατότητα των μαθητών να επιλέγουν οι ίδιοι τα μέλη των ομάδων τους).
Πρέπει να αποφεύγεται με κάθε τρόπο η αυθαίρετη δημιουργία ομάδων με κριτήριο τις σχέσεις των μαθητών, αφού αυτό αποδεδειγμένα οδηγεί σε μη ισοδύναμες ομάδες, πράγμα που αποτελεί παιδαγωγικό λάθος και δεν είναι σύμφωνο με τα περιγραφόμενα στον Οδηγό των Ερευνητικών Εργασιών. Συνιστάται επίσης να αποφεύγεται η παρόμοια τακτική, της επιλογής ομάδων από τους μαθητές με μοναδικό κριτήριο το «ενδιαφέρον» για κάποιο υποθέμα μίας ευρύτερης Ερευνητικής Εργασίας, αφού πολλές φορές πίσω από αυτό βρίσκεται μεταμφιεσμένη η προηγούμενη περίπτωση.
Προτείνω, κατά τις πρώτες συναντήσεις με τους μαθητές, ο εκπαιδευτικός να κάνει απαραίτητα τρία πράγματα, να επαναδιαπραγματευτεί το θέμα με τους μαθητές, να εξηγήσει και συνδημιουργήσει με τους μαθητές τη μέθοδο και τα κριτήρια αξιολόγησης και να φροντίσει για τη δημιουργία των ομάδων των μαθητών.
Συνοπτικά:
Α) η επαναδιαπραγμάτευση του θέματος είναι σημαντική, προκειμένου να ενσωματωθούν οι απόψεις και προτάσεις των μαθητών, βασική προϋπόθεση της μεθόδου project. Σε αυτό το στάδιο μπαίνουν τα όρια και οι περιορισμοί προκειμένου το τελικό μέγεθος της Ερευνητικής Εργασίας να κρατηθεί μικρό και πραγματοποιήσιμο, από άποψη χρόνου, χώρων, πόρων και προαπαιτούμενων γνώσεων.
Β) τα κριτήρια αξιολόγησης συνδιαμορφώνονται από την αρχή με τους μαθητές, προσαρμόζοντας κατάλληλα τις γενικές ρουμπρίκες αξιολόγησης που περιέχονται στον οδηγό των Ερευνητικών Εργασιών. Με αυτό τον τρόπο ο μαθητής γίνεται συμμέτοχος και υπεύθυνος για τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνει, σύμφωνα με τις οποίες θα γίνει και η τελική του αξιολόγηση.
Γ) οι ομάδες των μαθητών πρέπει να καθορίζονται από την αρχή, έστω και αν δεν απαιτηθεί ομαδική εργασία στις πρώτες συναντήσεις. Ο τρόπος δημιουργίας τους είναι πολύ σημαντικός και ο τελικός σκοπός είναι να επιτευχθεί ισοδυναμία μεταξύ τους, ενώ ταυτόχρονα κάθε μία από αυτές να περιλαμβάνει μαθητές και υψηλότερων και λιγότερο υψηλών επιδόσεων. Επίσης θα πρέπει να ικανοποιούνται και άλλα κριτήρια που σχετίζονται με τις ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης εργασίας ή του σχολείου. Ο Οδηγός των Ερευνητικών Εργασιών υποδεικνύει τη διαμόρφωση των ομάδων με βάση τη σχολική επίδοση.
Επικουρικά, προτείνω μια δοκιμασμένη ευρύτερη μέθοδο, που είναι να συν-καθορίζονται κάποια κριτήρια από εκπαιδευτικό και μαθητές και στη συνέχεια οι μαθητές να επιλέγουν τις ομάδες τους, χωρίς όμως να παραβαίνουν τα κριτήρια που έχουν καθοριστεί (αν τεθούν σαν κριτήρια αποκλειστικά οι επιδόσεις, τότε η μέθοδος είναι αυτή που περιγράφει ο Οδηγός, βελτιωμένη μόνο ως προς τη δυνατότητα των μαθητών να επιλέγουν οι ίδιοι τα μέλη των ομάδων τους).
Πρέπει να αποφεύγεται με κάθε τρόπο η αυθαίρετη δημιουργία ομάδων με κριτήριο τις σχέσεις των μαθητών, αφού αυτό αποδεδειγμένα οδηγεί σε μη ισοδύναμες ομάδες, πράγμα που αποτελεί παιδαγωγικό λάθος και δεν είναι σύμφωνο με τα περιγραφόμενα στον Οδηγό των Ερευνητικών Εργασιών. Συνιστάται επίσης να αποφεύγεται η παρόμοια τακτική, της επιλογής ομάδων από τους μαθητές με μοναδικό κριτήριο το «ενδιαφέρον» για κάποιο υποθέμα μίας ευρύτερης Ερευνητικής Εργασίας, αφού πολλές φορές πίσω από αυτό βρίσκεται μεταμφιεσμένη η προηγούμενη περίπτωση.
3. Ποια είναι η καλύτερη ερευνητική μέθοδος;
Κάθε μέθοδος έχει τα δικά της πλεονεκτήματα και το δικό της πεδίο εφαρμογής. Σε περίπτωση θεμάτων που μπορούν να αντιμετωπιστούν με διάφορες μεθόδους αυτό θα πρέπει να συναποφασιστεί με τους μαθητές, σύμφωνα και με τις γνώσεις/ειδικότητα του εκπαιδευτικού.
Σαν παράδειγμα, μία Ερευνητική Εργασία που σχετίζεται με το έθιμο της κατασκευής και ανύψωσης μικρών χάρτινων αερόστατων σε περιοχές της Ελλάδας, θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με την Ερμηνευτική μέθοδο, βρίσκοντας αναφορές σε πηγές, ερμηνεύοντας και κρίνοντάς τις, με τη Δημοσκοπική μέθοδο, μέσω της δημιουργίας και επεξεργασίας ερωτηματολογίων από τους μαθητές, με την Περιγραφική μέθοδο, μέσω παρατήρησης και ανάλυσης των στοιχείων από τις συγκεντρώσεις και τις πτήσεις των αεροστάτων, ή ακόμα με την Πειραματική μέθοδο, μέσω της κατασκευής και μέτρησης στοιχείων πτήσης πραγματικών αεροστάτων, που προφανώς θα αποτελέσουν και το τέχνημα της συγκεκριμένης Ερευνητικής Εργασίας. Σε καμία πάντως περίπτωση δεν νοείται σαν αξιόλογη Ερευνητική Εργασία η συλλογή αποκομμάτων περιοδικών ή πληροφοριών από το διαδίκτυο για το συγκεκριμένο έθιμο.
Κάθε μέθοδος έχει τα δικά της πλεονεκτήματα και το δικό της πεδίο εφαρμογής. Σε περίπτωση θεμάτων που μπορούν να αντιμετωπιστούν με διάφορες μεθόδους αυτό θα πρέπει να συναποφασιστεί με τους μαθητές, σύμφωνα και με τις γνώσεις/ειδικότητα του εκπαιδευτικού.
Σαν παράδειγμα, μία Ερευνητική Εργασία που σχετίζεται με το έθιμο της κατασκευής και ανύψωσης μικρών χάρτινων αερόστατων σε περιοχές της Ελλάδας, θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με την Ερμηνευτική μέθοδο, βρίσκοντας αναφορές σε πηγές, ερμηνεύοντας και κρίνοντάς τις, με τη Δημοσκοπική μέθοδο, μέσω της δημιουργίας και επεξεργασίας ερωτηματολογίων από τους μαθητές, με την Περιγραφική μέθοδο, μέσω παρατήρησης και ανάλυσης των στοιχείων από τις συγκεντρώσεις και τις πτήσεις των αεροστάτων, ή ακόμα με την Πειραματική μέθοδο, μέσω της κατασκευής και μέτρησης στοιχείων πτήσης πραγματικών αεροστάτων, που προφανώς θα αποτελέσουν και το τέχνημα της συγκεκριμένης Ερευνητικής Εργασίας. Σε καμία πάντως περίπτωση δεν νοείται σαν αξιόλογη Ερευνητική Εργασία η συλλογή αποκομμάτων περιοδικών ή πληροφοριών από το διαδίκτυο για το συγκεκριμένο έθιμο.
4. Ποιό είναι το καλύτερο οργανωτικό σχήμα;
Ως προς τα οργανωτικά σχήματα, που καθορίζουν τους τρόπους χωρισμού του ευρύτερου θέματος μιας Ερευνητικής Εργασίας, παρατηρείται μία προτίμηση των εκπαιδευτικών στο Οργανωτικό Σχήμα 2, που ουσιαστικά αναθέτει σε κάθε ομάδα μαθητών ένα διακριτό υποθέμα ενός ευρύτερου θέματος. Αν και η επιλογή του Οργανωτικού Σχήματος είναι στη διακριτική ευχέρεια εκπαιδευτικού και μαθητών, θα πρέπει να γίνει η υπενθύμιση ότι, όπως αναφέρεται και στον Οδηγό των Ερευνητικών Εργασιών, «το Σχήμα αυτό προσφέρεται για θέματα μεγάλης ευρύτητας, τα οποία αναλύονται σε υποθέματα συγκεκριμένης επιστημονικής ειδικότητας».
Η επιλογή του συγκεκριμένου Σχήματος, μεταξύ των άλλων προτεινόμενων, όταν δεν συντρέχουν οι παραπάνω λόγοι, οδηγεί σε αύξηση του φόρτου εργασίας του εκπαιδευτικού, που καλείται να συντονίσει τέσσερα διαφορετικά θέματα, ενώ θα μπορούσε να απλοποιήσει τον εκπαιδευτικό του σχεδιασμό σε όφελος της ποιότητας της εργασίας. Τελικά κάθε Σχήμα έχει τα δικά του χαρακτηριστικά και προσφέρεται περισσότερο ή λιγότερο για κάθε Ερευνητική Εργασία.
Ως προς τα οργανωτικά σχήματα, που καθορίζουν τους τρόπους χωρισμού του ευρύτερου θέματος μιας Ερευνητικής Εργασίας, παρατηρείται μία προτίμηση των εκπαιδευτικών στο Οργανωτικό Σχήμα 2, που ουσιαστικά αναθέτει σε κάθε ομάδα μαθητών ένα διακριτό υποθέμα ενός ευρύτερου θέματος. Αν και η επιλογή του Οργανωτικού Σχήματος είναι στη διακριτική ευχέρεια εκπαιδευτικού και μαθητών, θα πρέπει να γίνει η υπενθύμιση ότι, όπως αναφέρεται και στον Οδηγό των Ερευνητικών Εργασιών, «το Σχήμα αυτό προσφέρεται για θέματα μεγάλης ευρύτητας, τα οποία αναλύονται σε υποθέματα συγκεκριμένης επιστημονικής ειδικότητας».
Η επιλογή του συγκεκριμένου Σχήματος, μεταξύ των άλλων προτεινόμενων, όταν δεν συντρέχουν οι παραπάνω λόγοι, οδηγεί σε αύξηση του φόρτου εργασίας του εκπαιδευτικού, που καλείται να συντονίσει τέσσερα διαφορετικά θέματα, ενώ θα μπορούσε να απλοποιήσει τον εκπαιδευτικό του σχεδιασμό σε όφελος της ποιότητας της εργασίας. Τελικά κάθε Σχήμα έχει τα δικά του χαρακτηριστικά και προσφέρεται περισσότερο ή λιγότερο για κάθε Ερευνητική Εργασία.
εγγραφο οδηγιων
Εγγραφο του Σχ. Συμβούλου με συγκεντρωτικές Οδηγίες προς σχολεία της Κρήτης βρίσκεται και ΕΔΩ